Wypadająca żuchwa - czyli o zablokowaniu stawu skroniowo-żuchwowego
Definicja
Zablokowanie stawu dotyczy sytuacji, gdy nie ma możliwości wykonania w nim ruchu, zarówno biernego (mięśnie pacjenta rozluźnione, ruch zachodzi poprzez wprowadzenie siły zewnętrznej), jak i czynnego (siłą własnych mięśni). Najczęściej przyczyna zablokowania jest mechaniczna, kiedy to niestały element stawu lub jego fragment (dysk w stawie skroniowo-żuchwowym, łąkotka w stawie kolanowym, obrąbek w stawie biodrowym, ciało wolne w stawie) zmieni swoje fizjologiczne położenie i wejdzie w konflikt z powierzchniami stawowymi ograniczając ich względny ruch. Drugą przyczyną jest relatywna zmiana położenia kości tworzących staw. Zablokowanie stawu może być bolesne, lecz nie jest to regułą.
Zablokowanie ruchu może być tymczasowy, chwilowy lub trwały, przewlekły. W pierwszym przypadku dochodzi do "nastawienia" czyli repozycji - samoistnie lub w wyniku działań pacjenta. Natomiast jeżeli zablokowanie nie mija wówczas niezbędna jest specjalistyczna pomoc - fizjoterapeuty lub lekarza.
Rodzaje zablokowania
-
closed lock - zablokowanie w zamknięciu lub lekkim otwarciu ust (ok. 10-20mm), brak możliwości otwarcia w pełnym zakresie ruchu,
-
open lock - zablokowanie w otwarciu, brak możliwości zamknięcia żuchwy.
Mechanizm powstawania
Closed lock
Do zablokowania stawu skroniowo-żuchwowego dochodzi w wyniku podwichnięcia krążka stawowego (dysku) bez redukcji, czyli bez samoistnego powrotu do fizjologicznego położenia. Najczęściej dochodzi do podwichnięcia w kierunku przednim lub przednio-przyśrodkowym [1,2]. Zablokowanie objawia się brakiem możliwości otwarcia jamy ustnej oraz zbaczaniem żuchwy na stronę zablokowanego stawu. Najczęstsze sytuacje, kiedy dochodzi do zablokowania to: ziewanie, żucie pokarmu, parafunkcje (wypychanie języka, przygryzanie ust, wewnętrznej powierzchni polików, zaciskanie zębów), nadmierne napięcie mięśni żucia, urazy żuchwy/szczęki.
Open lock
Do zwichnięcia lub podwichnięcia w stawie skroniowo-żuchwowym dochodzi wówczas, gdy głowa żuchwy przesunie się do przodu w stosunku do guzka stawowego tracąc kontakt z dołem żuchwowym. Krótko mówiąc jedna kość traci kontakt z drugą kością tworzącą staw. Efektem jest zablokowanie i brak możliwości zamknięcia ust. Najczęstsze sytuacje, kiedy dochodzi do zwichnięcia to: ziewanie, żucie pokarmu, czy branie dużego kęsa pokarmu (szerokie otwarcie ust).
Diagnostyka
Odpowiednie zebranie wywiadu i przeprowadzenie badania funkcjonalnego oraz manualnego pozwala stwierdzić obecność patologii zarówno w przypadku zablokowania dysku (closed lock), jak i zwichnięcia stawu (open lock). W niejednoznacznych przypadkach można posiłkować się badaniami obrazowymi. W przypadku zablokowania złotym standardem jest wykonanie badania rezonansem magnetycznym (MRI), natomiast w przypadku zwichnięcia poleca się wykonanie zdjęcia rentgenowskiego (RTG).
Leczenie
Leczeniem z wyboru jest fizjoterapia, jedna z najbardziej skutecznych metod leczenia zachowawczego zaburzeń czynnościowych układu ruchowego narządu żucia (TMD), do których są zaliczane zaburzenia dysku (krążka stawowego) [3-9]. Fizjoterapia powinna być stosowana w pierwszej kolejności, ze względu na niskie ryzyko skutków ubocznych [10].
Closed lock
Leczenie polega na wykonaniu technik przeciwbólowych, rozluźniających mięśnie żucia oraz manualnej repozycji dysku (technice, która ma na celu umożliwić dyskowi wrócić na właściwe miejsce). Dla podtrzymania efektu terapii zaleca się pacjentowi samodzielne wykonywanie ćwiczeń. Czasem niezbędne jest zastosowanie szyny.
Open lock
Leczenie polega na manualnej repozycji żuchwy (czyli nastawieniu zwichniętego stawu). Po repozycji pacjent odzyskuje możliwość ruchu żuchwy.
Piśmiennictwo
- Haketa T, Kino K, Sugisaki M, Takaoka M, Ohta T. Randomized Clinical Trial of Treatment for TMJ Disc Displacement. Journal of Dental Research 2010;89(11):1259-1263.
- Murakami S, Takahashi A, Nishiyama H, Fojishita M, Fuchihata H. Dentomaxillofac. Radiol., 1993;22:205-207.
- Brantingham JW, Cassa TK, Bonnefin D, Pribicevic M, Robb A, Pollard H, et al. Manipulative and multimodal therapy for upper extremity and temporomandibular disorders: A systematic review. J Manipulative Physiol Ther. 2013;20:S0161.
- de Toledo EG, Jr, Silva DP, de Toledo JA, Salgado IO. The interrelationship between dentistry and physiotherapy in the treatment of temporomandibular disorders. J Contemp Dent Pract. 2012;13:579–83.
- Aggarwal A, Keluskar V. Physiotherapy as an adjuvant therapy for treatment of TMJ disorders. Gen Dent. 2012;60:e119–22.
- McNeely ML, Armijo Olivo S, Magee DJ. A systematic review of the effectiveness of physical therapy interventions for temporomandibular disorders. Phys Ther. 2006;86:710–25.
- Kalamir A, Bonello R, Graham P, Vitiello AL, Pollard H. Intraoral Myofascial Therapy for Chronic Myogenous Temporomandibular Disorder: A Randomized Controlled Trial. Journal of Manipulative and Physiological Therapeutics, 2012,35(1),26–37.
- Cleland J, Palmer J. Effectiveness of manual physical therapy, therapeutic exercise, and patient education on bilateral disc displacement without reduction- of the temporomandibular joint: a single-case design. J Orthop Sports Phys Ther. 2004 Sep;34(9):535-48.
- Brochado FT, de Jesus LH, Carrard VC, Freddo AL, Chaves KD, Martins MD. Comparative effectiveness of photobiomodulation and manual therapy alone or combined in TMD patients: a randomized clinical trial. Braz. Oral Res. 2018;32:e50.
- Więckiewicz M, Boening K, Wiland P, Shiau Y-Y, Paradowska-Stolarz A. Reported concepts for the treatment modalities and pain management of temporomandibular disorders. The Journal of Headache and Pain. 2015;16:106
autor Tomasz Marciniak - fizjoterapeuta
Jeżeli chcesz być na bieżąco zapraszam do polubienia mojej strony na Facebooku czy Instagramie.
KONTAKT
Fizjoklinika s.c.
ul. Nowogrodzka 62c/40
02-002 Warszawa
Created by Słoneccy.pl